Heemkunde Voerendaal

Bevrijdingsfeest Ubachsberg

Heel Zuid-Limburg werd in september 1944 bevrijd door het Amerikaanse leger. Nu 75 jaar later wordt deze bevrijding herdacht met diverse activiteiten door heel Zuid-Limburg.

De werkgroep Ubachsberg van Heemkunde Voerendaal heeft speciaal voor de inwoners van Ubachsberg, maar natuurlijk ook voor andere belangstellenden een programma samengesteld om deze bevrijding te herdenken.

Op dinsdag 17 september presenteren we het programma in het MFC de Auw Sjoeël aan de Oude schoolstraat in Ubachsberg. We starten om 18.30 uur met een bevrijdingsroute door het dorp. Aansluitend om 19.00 uur vinden er diverse activiteiten plaats in het MFC de Auw sjoeël. O.a. een expositie van oude legervoertuigen en atributen, een concert van fanfare St. Ceacilia met muziek uit die tijd, Verhalen van inwoners van Gen Berg over deze periode gepresenteerd door Patrick Niks, Hub Schetters vertelt over de gedwongen evacuatie van Kerkrade en Eygelshoven waarvan veel inwoners tijdelijk onderdak vonden in o.a. Ubachsberg en om ca. 11.00 uur de afsluiting van de avond m.m.v. Luc Wierts.

Presentatie: "Voerendaal en het huis Cortenbach"

1 september aanstaande om 10.00 uur is er alleen voor leden van Heemkunde Voerendaal een presentatie over "Voerendaal en het huis Cortenbach". Deze presentatie wordt door Walter Uitterhoeve gegeven op Kasteel Cortenbach. De leden hebben hiervoor een uitnodiging ontvangen.

Onze gastheer die dag is VEBEGO International de kasteelheer van Cortenbach, locatie Kasteel Cortenbach.

programma:

10.00 uur; ontvangst en eerste deel lezing: "Kastelen, de kerk en het dorp"
10.30 uur; pauze met koffie/thee en vla
11.00 uur; tweede lezing: "het geslacht Cortenbach, een regionale dynastie"
11.30 uur; afsluiting presentatie, aansluitend kan er een wandeling door het kasteelpark worden gemaakt.

Aanmelding is wel noodzakelijk. Dat kan bij secretaris Walter Uitterhoeve:

secretaris@heemkundevoerendaal.nl

Opschonen grafeiland

Afgelopen zaterdag 9 februari zijn we met 9 leden aan de slag gegaan om het grafeiland op te schonen. Een groot deel is nu aan de kant er blijft echter nog het een en ander te doen.

Om 10.00 uur waren de eerste motorzagen al te horen in de wijk. Misschien wel storend op de zaterdagmorgen, maar gelukkig is dit niet alle dagen het geval. Alsnog willen we de buurtbewoners onze excuses aanbieden voor de overlast.

De deelnemende leden werden voorzien van chocomel, koek en soep welke door voorzitter Theo en secretaris Walter werden verzorgd.
De leden: Jean, Math, Gert-Jan, Albert, Peter, Sjaak, Theo, Walter en Wim zijn natuurlijk van harte bedankt voor hun inspanningen.

De Bokkenrijders

Rein van Lieshout presenteert na jarenlang studie en onderzoek zijn boek over de bokkenrijders.
In februari 2019 verschijnt het boek: Bokkenrijders in Zuid-Limburg en omstreken, 1730-1748, een speurtocht door archieven en de streekliteratuur.
Deel I: Ontdekking en arrestaties.

Het wordt uitgeven op A4-formaat en heeft een omvang van ca. 208 pagina's, inclusief register. Het boek is rijk geÏllustreerd en wordt uitgegeven met zachte kaft.
Het gaat straks in de winkel € 19,50 kosten en heeft als ISBN 978-94-93037-01-4.

U kunt tot 1 februari 2019 intekenen voor de prijs van € 15,- via het online bestellen op de website van Het Land van Herle

Hierna volgen nog twee delen:

Deel II: Vervolging en terechtstellingen verschijnt naar verwachting in het voorjaar van 2019,

Deel III: Protesten en ontknoping verschijnt naar verwachting in het najaar van 2019.

Werkgroep Ubachsberg

Bij de opening van het "MFC De Auw Sjoeël" op zondag 20 januari j.l. was de werkgroep Ubachsberg present met een stand.
Naast de presentatie van de werkgroep aan de inwoners van Ubachsberg werden de bewoners uitgenodigd om hun foto's en verhalen over de oorlog en de bevrijding van Ubachsberg en Colmont te delen met Heemkunde Voerendaal. Doel hiervan is een presentatie in september 2019 ter gelegenheid van de 75 jarige bevrijding van Ubachsberg en Voerendaal.
De opening werd goed bezocht waarbij diverse Ubachsbergse verenigingen zich presenteerde. Ubachsberg heeft er nu een prachtig accommodatie bij waar diverse activiteiten worden aangeboden, van sport en dans tot Mannen achter de Pannen.

Bidprentjes

Bijna 600 bid-gedachtenisprentjes staan nu op onze website. Een overzicht van mensen die ooit geleefd hebben in Voerendaal.
Hier geboren of hier komen wonen of hier overleden en/of begraven. Het oudste bidprentje stamt uit 1883 het jongste uit 2018.

Heeft u nog bidprentjes die niet in de lijst voorkomen en wilt u ze afstaan aan Heemkunde Voerendaal, stuur dan een mailtje naar:

wim.reubsaet@heemkundevoerendaal.nl

We nemen dan zo snel mogelijk met u contact op.

Wilt u de bidprentjes bekijken ga dan in het menu naar Werkgroepen en vervolgens naar Genealogie.

Kruisen en Kapellen

In limburg zie je ze overal, wegkruisen en kapellen.
De oorsprong van die wegkruisen zijn divers. Kapellen zijn vaak uit dankbaarheid door bewoners gebouwd.

Chris Willems heeft van deze wegkruisen zijn hobby gemaakt. Op 25 oktober gaf Chris Willems in de davidszaal van Grand Café De Borenburg in Voerendaal een lezing .

rond veertig personen waren aanwezig in de zaal waarin vele wegkruisen en kapellen aan de orde kwamen. De diverse soorten kruisen: missiekruisen, devotiekruisen, moordkruisen maar ook de steeds veelvuldiger voorkomende wegkruisen die worden geplaatst na een dodelijk ongeval.
De verhalen en ondersteunende beelden maakte de lezing compleet.
Het onderhoud en daardoor het behoud van dit culturele erfgoed zal in de toekomst extra inspanning vereisen. Er zal steeds meer een beroep worden gedaan op burgers die een wegkruis of kapel willen adopteren. Een coördinerende rol zou goed passen bij een Heemkundevereniging.

Avondwandeling en presentatie te Ubachsberg

Op 3 oktober had er een avondwandeling plaats door Ubachsberg met als gids Jan Spee.

Aansluitend was er in de oude pastorie een presentatie over:

- de geschiedenis van Ubachsberg door Jan Spee,

- heemkunde in Ubachsberg en de activiteiten van Heemkunde Voerendaal door Walter Uitterhoeve,

- afsluitend een discussie over Ubachsbergse thema's onder leiding van Wiel Pakbier en Jean Schneiders.

Doel van deze activiteit is het oprichten van een werkgroep Ubachsberg van Heemkunde Voerendaal.

Er was een ruime opkomst. Een groep enthousiaste mensen gaan in november een tweede bijeenkomst houden. Inmiddels hebben zich drie mensen uit Ubachsberg als lid van Heemkunde Voerendaal aangemeld.

Excursie naar Kasteel Stein en Brouwerij De Fontein

Op donderdag 13 september j.l. was er, voor onze leden, een excursie naar Kasteel Stein en Brouwerij De Fontein.
Onder begeleiding van een gids bezochten we de ruïne van het kasteel. Na een korte wandeling langs het kloosterkerkhof, kwamen we bij de oude watermolen waarin sinds 2006 brouwerij De Fontein is gevestigd. Ook hier kregen we een rondleiding. Enkele van onze leden nam de gelegenheid om van verschillende biersoorten te proeven. Diverse leden gaven aan dat het een geslaagde middag was.

Opschonen Grafeiland

Maandag 12 maart is er een begin gemaakt met het opschonen van het grafeiland in het Haerenbos. Struiken, takken en kleine boompjes op de grafheuvel zijn verwijderd. Ook is het zicht vanaf het wandelpad op de grafkelder vrijgemaakt.
De werkzaamheden moesten voor 19 maart afgerond zijn vanwege het broedseizoen. In het najaar volgt fase 2. Dan wordt nog verder opgeschoond.

Werkgroep Toponiemen.

De werkgroep toponiemen is voortvarend bezig om oude benamingen te inventariseren. Door middel van het veldnamenproject worden de leden gevraagd om aan te geven of ze bekend zijn met de aangeboden veldnamen. In vijf sessies worden ca. 20 veldnamen ter beoordeling aangeboden.

.

Op oude kaarten komen we veldnamen tegen die we in ons huidig taalgebruik niet meer bezigen. Sommige veldnamen vertellen iets over de historie van het gebied of de daaraan grenzende gebouwen. Zo verwijst het "Panhuys Veld", dat ooit lag tussen Hoenshuis en de huidige Panhuisstraat, naar een brouwerij. De Panhuisstraat verwijst dan ook naar deze brouwerij.
Een panhuis was in het verleden een brouwerij die herkenbaar was aan de grote ketel (pan) waar het bier in gebrouwen werd. Nu nog zien we vanaf de straat twee grote roodkoperen ketels bij de Brand's Bierbrouwerij in Wijlré.

Natuurlijk zijn niet alle veldnamen zo duidelijk herkenbaar als bovenstaand voorbeeld. Dus er is nog veel werk aan de winkel bij de werkgroep toponiemen.

Excursie slot Schaesberg / Strijthagen

Op woensdagmiddag 24 mei zijn we op excursie geweest naar project `Slot Schaesberg´.
Daar kregen we een rondleiding en een toelichting op de `herbouw´ van het slot en de hoeve. Aansluitend was er een wandeling rond kasteel Strijthagen.

Lea Geelen vertelde op haar bekende deskundige wijze iets over de geschiedenis en de betekenis van dit kasteel.
Walter Uitterhoeve wees ons op de ijskelder die verscholen lag op een helling in het bos. Een leerzame middag in een prachtige omgeving.

Voerendaal een 'schokkend' verleden

Onder deze titel verzorgde Heemkunde Voerendaal op 28 september een boeiende avond over de geschiedenis van Voerendaal

In een lezing met diapresentatie ging Walter Uitterhoeve in op de ontwikkeling van het dorp Voerendaal, zijn kastelen en kerk en de relatie met Kunrade, Ubachsberg en Winthagen.
De Kunraderbreuk blijkt een belangrijk vormend element. En waarom tonen de oude kaarten maar een enkele boerderij in het dorp Voerendaal? Stof voor een afsluitende discussie was volop aanwezig.

Aansluitend was er gelegenheid om met bestuur en leden van gedachten te wisselen over de koers van en plannen binnen de nieuwe vereniging Heemkunde Voerendaal.

Geslaagde avondwandeling Historisch Voerendaal

Donderdag 1 september liep een groep van ongeveer 25 mensen een mooie route door Voerendaal waarbij stil werd gestaan bij historische zichtbare en onzichtbare plaatsen in het landschap. Walter Uitterhoeve en Frans Gerards verzorgde de wandeling en wisten de luisteraars te boeien met hun verhalen over drie kastelen van Voerendaal.

Met dank aan de bewoners van Hoeve Cortenbach mochten we op de binnenplaats om daar kennis te nemen van de verschillende bouwfasen van het kasteel en de hoeve. Ook kwam de geschiedenis van de bewoners aan bod. Daarna gingen de wandelaars op zoek naar de locaties van de inmiddels verdwenen kastelen Peerboom en Kunderhoes waarbij ze stroomopwaarts het traject van de Hongerbeek volgden. Ter plaatse werd de geschiedenis van deze historische huizen en hun bewoners toegelicht.
Vreemd was het idee om op een langgerekte heuvel te staan met de wetenschap dat daar vroeger de gracht van het Kasteel Kunderhoes was.

Download de plattegrond met de oude loop van de Hongerbeek en de foto's van het verdwenen kasteel Kunderhoes. (pdf) (pdf).

Avondexcursie Prickenis – De Struyver

Op woensdag 13 juli en donderdag 14 juli was er een avondexcursie. Een gezamenlijk initiatief van het IVN Voerendaal en Heemkunde Voerendaal.

Tijdens de wandeling door de prachtige natuur rond Ten Esschen hebben we huis Prickenis mogen bezichtigen, waarbij de bewoners ons tekst en uitleg gaven over hun domein. Het waterbeheer van het waterschap en de effecten daarvan voor de natuur en het beekdal werd ons duidelijk gemaakt door Walter Uitterhoeve. Even verderop werd er nog uitleg gegeven over de motte van Ten Esschen, een kunstmatige heuvel met droge gracht achter de Struyverhof. Walter Uitterhoeve en Frits Kluytmans verzorgden voor ons deze excursie.

Excursie Tuchwerk.de en Schloss Rahe

Op dinsdag 21 juni was er een excursie naar Tuchwerk.de en naar Schloss Rahe in Duitsland bij Aken.

Ten noorden van Aachen ligt een oud industriegebied met watermolens en oude textiel-fabrieken. Hier is een werkend museum voor de textielindustrie gevestigd in een oude fabriek. We krijgen demonstraties en een rondleiding van Jochem Buhren. Vooraf maken we een korte wandeling naar het nabijgelegen Schloss Rahe, eens het verblijf van de weduwe van koning Willem I, Henriëtte d'Oultremont de Wégimont.
Organisatie: Walter Uitterhoeve en Lea Geelen.
Door Lea Geelen werd uitgebreid stilgestaan bij de historie van het kasteel en de bewoners. Ook was er de mogelijkheid om een klein deel van het interieur te bekijken. Het woonvertrek van Henriëtte d'Oultremont bleek nog in de oude staat te zijn. Het bezichtigen van het interieur was bij uitzondering mogelijk. In het oude kasteel zijn diverse bedrijven gevestigd en rondleidingen zijn daarom niet mogelijk.
De oude textielfabriek die door vrijwilligers wordt bemand gaf een mooi inzicht in de textielindustrie die in en rond Aken tussen ca. 1850 en 1960 floreerde. Diverse machines voor o.a. het kaarden van de wol, het twijnen van de draad en uiteindelijk het weven van de stof werden gedemonstreerd. Al met al een leerzame middag.

Oprichting Heemkunde Voerendaal

Op woensdag 25 mei om 19.30 uur werd in de Bibliotheek van Voerendaal de oprichtingsvergadering van de Heemkundevereniging gehouden.

Het initiatief van de werkgroep kwam tot stand na een oproep van de voorzitter van de Stichting Historische Kring "Het Land van Herle" Karel van Nuys. Het was volgens hem onbestaanbaar dat een zo diep in de historie verankerde woonplaats als Voerendaal geen eigen heemkundevereniging had. Na diverse vergaderingen en enkele voorbereidende activiteiten is het nu dan zover dat in Voerendaal een heemkundevereniging wordt opgericht.

Voorafgaande aan de oprichtingsvergadering hield Frans Gerards een presentatie met als titel 'Hoe Voerendaal een Heerlens "wingewest" werd' en presenteerde Wim Reubsaet de website Heemkunde Voerendaal.

Daarna vond de eerste algemene ledenvergadering plaats onder leiding van de werkgroep. Iedereen die in het verleden zijn belangstelling voor een lidmaatschap van de op te richten vereniging had kenbaar gemaakt, werd voor deze vergadering uitgenodigd. Tijdens de vergadering werd uit de leden, die eerder hun interesse kenbaar hadden gemaakt voor een bestuursfunctie, het eerste bestuur gekozen. Verder werden de eerste werkgroepen samengesteld die met een onderwerp uit de Voerendaalse historie aan de slag gaan.

De heemkundevereniging "Heemkunde Voerendaal" is bijna een feit. Het bestuur gaat aan de slag om de vereniging bij de notaris en de Kamer van Koophandel aan te melden. Het bestuur heeft vanaf dat moment rechtsbevoegdheid. De statuten en het huishoudelijk reglement wortden daarna op deze website gepubliceerd.