Heemkunde Voerendaal

In verband met maatregelen tegen Corona-infectie zijn alle actviteiten tot 1 juni 2020 opgeschort. Zodra bijeenkomsten weer mogelijk zijn organiseren we op korte termijn weer nieuwe activiteiten.

Archeologische opgravingen Kerkplein

Het eindrapport over de bevindingen van de opgravingen aan het Kerkplein is nu gepubliceerd.
Het geeft een inzicht over de ontwikkeling van de dorpskern van Voerendaal.

Op de website van SOB Reseach (Stichting Oudheidkundig Bodemonderzoek) is door Jacobine Melis een artikel gewijd aan deze archeologische opgravingen in Voerendaal.

Het volledige rapport beschrijft heel gedetailleerd de bevindingen. Hierin wordt ook aandacht besteed aan de voorwerpen die zijn aangetroffen.

Bezoek de website van SOB Research

Lees het volledige rapport (PDF)

Algemene Ledenvergadering 2020

Door toedoen van de Coronacrises zijn we gehouden aan de maatregelen die de overheid heeft afgekondigd.
Zodoende kunnen diverse activiteiten nu niet doorgaan, waaronder onze jaarlijkse ledenvergadering.
Het bestuur koos voor een digitale afhandeling van de ledenevergadering en heeft dit voorgelegd aan de leden. 48 van de 71 leden gingen akkoord met dit voorstel.
Alle leden krijgen een individuele mail met daarin opgenomen:

lidnummer
gebruikersnaam (username)
wachtwoord (password)

Deze drie gegevens heeft een lid nodig om deel te kunnen nemen aan de "Digitale Algemene Leden Vergadering 2020"
In de mail die de leden ontvangen wordt verder uitgelegd hoe ze toegang krijgen tot de afgeschermde website en hoe ze het deelname formulier kunnen invullen en verzenden.

Freuleshoes herrijst

Het zal inmiddels iedereen wel zijn opgevallen, de activiteiten in en om het Freuleshoes. De nieuwe eigenaar, Otto van der Molen pakt het stevig aan. Nu het oude pleisterwerk is afgekapt zien we enkele interessante oude bouwconstructies maar ook decoratieve elementen te voorschijn komen. Had ik nog de indruk dat het gebouw van oorsprong was gepleisterd om de goedkopere Kunradersteen te verbergen, blijkt dit nu toch wel anders te zijn. Boven de ramen in de bovenverdieping zien we duidelijk met veldbrand gemetselde bogen. Op de benedenverdieping zien we de bogen ook, maar deze zijn onderling verbonden met een dubbele rij veldbrand van raam tot raam, aangebracht om het gebouw enige sier te geven.
Wat ook opvalt zijn de aanpassingen aan het gebouw. Rond het uiterste rechterraam dat jarenlang verborgen was achter een pleisterlaag zien we dikke eiken balken. Ik ga er van uit dat dit bij alle ramen het geval is geweest. Zeker als je kijkt naar de baksteen die is gebruikt ter vervanging van de eikenbalken in de overige ramen. Het blijkt de bouwstijl van die tijd te zijn geweest. Het oude pand winthagen 9 heeft dezelfde bouwstijl wat de ramen betreft.
Beide rechterramen zijn in het verleden op een slordige wijze dichtgemaakt met Kunradersteen. Is het dichtmaken van deze twee ramen nog een overblijfsel van de belasting die vroeger op ramen werd geheven?
De schade aan het gebouw die is ontstaan bij het verwijderen van de twee ramen links naast de deur is ernstiger. Het grotere "moderne" raam is er na 1949 in gezet. Op een oude film uit 1949 gemaakt tijdens het 900-jarig eeuwfeest van de parochie zien we nog de twee oorspronkelijke ramen. Dat is de schade die zichtbaar is. Binnen in het pand zijn er ook aanpassingen gedaan om de moderne tijd binnen te halen. Natuurlijk begrijpelijk dat de vorige eignaar deze aanpassingen deed, wij zijn ook constant bezig om onze woning aan te passen aan onze behoeften en aan de tegenwoordige milieu-eisen. Jammerlijk is natuurlijk dat dit een historisch pand betreft en de aanpassingen van de vorige eigenaar het gebouw niet bepaald ten goede zijn gekomen.
Ik heb er vertrouwen in dat het weer helemaal goed komt met het Freuleshoes, zeker als ik zie wie er aan het roer staat van dit project.
Voor zover mogelijk maken we regelmatig foto's van de voortgang van deze restauratie van het oudste woonhuis in het centrum van Voerendaal.

Bekijk hier de foto's van het freuleshoes.

Wim Reubsaet

Dorpsgezicht Winthagen

Het dorpsgezicht van Winthagen heeft sinds kort er een mooi poortje bij. In het pand Winthagen 9 was een oud poortje dichtgemetseld met Kunradersteen.
Het boogje met de sluitsteen bleef zichtbaar maar de doorgang was er niet meer.
De eigenaar van het pand, onze voorzitter Theo, liet de gevel aan de straatzijde opknappen en maakte van de gelegenheid gebruik om het poortje weer open te maken.

Overigens staan er bij eigenaar Theo nog meer restauratieplannen op het programma. Wie weet nog meer verassingen?

Klikhierals u de oude situatie wilt bekijken.

Heemkunde Voerendaal plant bomen

Het had allemaal op een feestelijke manier moeten gebeuren, maar helaas werpt het Coranavirus roet in het eten.
De bomen waren geleverd en moesten hoe dan ook worden geplant.
Maandag zijn een viertal vrijwilligers bezig geweest om drie beuken te planten op het grafeiland. Op dinsdag werden vier populieren geplant aan de Colmonterweg, ter herinnering aan de populieren die daar in 1944 door de Duitse terugtrekkende soldaten zijn vernield. De bomen werden geleverd door de gemeente Voerendaal.
Dit zal niet de laatste plantactiviteit zijn van onze vereniging. In het Haerenbos zijn in de loop der jaren vele beuken gesneuveld. Hierdoor dreigt het Haerenbos zijn karakteristieke parkbos uiterlijk te verliezen. Heemkunde Voerendaal zet zich in om in de toekomst nieuwe beuken te planten waardoor hopelijk toekomstige generaties weer kunnen genieten van een mooi bos met een historische achtergrond.

Bidprentjes

Ruim 1100 bid- of gedachtenisprentjes staan nu op onze website. Een overzicht van mensen die ooit geleefd hebben in Voerendaal.
Hier geboren zijn, hier zijn komen wonen of hier zijn overleden en/of begraven. Het oudste bidprentje stamt uit 1883 het jongste uit 2018.

Heeft u nog bidprentjes die niet in de lijst voorkomen en wilt u ze afstaan aan Heemkunde Voerendaal, stuur dan een mailtje naar:

penningmeester@heemkundevoerendaal.nl

We nemen dan zo snel mogelijk contact met u op.

Wilt u de bidprentjes bekijken ga dan in het menu naar Werkgroepen en vervolgens naar Genealogie.

Bevrijdingsfeest Ubachsberg

Heel Zuid-Limburg werd in september 1944 bevrijd door het Amerikaanse leger. Nu 75 jaar later wordt deze bevrijding herdacht met diverse activiteiten door heel Zuid-Limburg.

De werkgroep Ubachsberg van Heemkunde Voerendaal heeft speciaal voor de inwoners van Ubachsberg, maar natuurlijk ook voor andere belangstellenden een programma samengesteld om deze bevrijding te herdenken. Dit programma werd ondersteund door het comité 75 jaar bevrijding van de gemeente Voerendaal.

Op dinsdag 17 september presenteerde de werkgroep het programma in het MFC de Auw Sjoeël aan de Oude schoolstraat in Ubachsberg. Om 18.30 uur trok de bevrijdingsoptocht door het dorp. Op het Bernardusplein werd door een lid van de schutterij de "Last Post" geblazen. Aansluitend om 19.00 uur waren er diverse activiteiten in het MFC de Auw sjoeël. O.a. een expositie van oude legervoertuigen en atributen, een concert van fanfare St. Ceacilia met muziek uit die tijd, Verhalen van inwoners van Gen Berg over deze periode gepresenteerd door Patrick Niks, Hub Schetters vertelde over de gedwongen evacuatie van Kerkrade waarvan veel inwoners tijdelijk onderdak vonden in o.a. Ubachsberg en om 11.00 uur was de afsluiting van de avond m.m.v. Luc Wierts.

Het evenement werd druk bezocht en was een geslaagde herdenking voor zowel ouderen die zich die dagen nog kunnen herinneren alsook voor de jeugd die op een prettige wijze een deel van de plaatselijke geschiedenis kon beleven.

De Bokkenrijders

Rein van Lieshout presenteert na jarenlang studie en onderzoek zijn trilogie over de bokkenrijders.
In februari 2019 verscheen het eerste boek: Bokkenrijders in Zuid-Limburg en omstreken, 1730-1748, een speurtocht door archieven en de streekliteratuur.
Deel I: Ontdekking en arrestaties.
Het wordt uitgeven op A4-formaat en heeft een omvang van ca. 208 pagina's, inclusief register. Het boek is rijk geÏllustreerd en wordt uitgegeven met zachte kaft.
Het gaat straks in de winkel € 19,50 kosten en heeft als ISBN 978-94-93037-01-4.

Deel II: Vervolging en terechtstellingen is inmiddels ook verkrijgbaar bij de boekhandel,

Deel III: Protesten en ontknoping zal mogelijk in het eerste kwartaal van 2020 verschijnen.

Werkgroep Ubachsberg

Bij de opening van het "MFC De Auw Sjoeël" op zondag 20 januari j.l. was de werkgroep Ubachsberg present met een stand.
Naast de presentatie van de werkgroep aan de inwoners van Ubachsberg werden de bewoners uitgenodigd om hun foto's en verhalen over de oorlog en de bevrijding van Ubachsberg en Colmont te delen met Heemkunde Voerendaal. Doel hiervan is een presentatie in september 2019 ter gelegenheid van de 75 jarige bevrijding van Ubachsberg en Voerendaal.
De opening werd goed bezocht waarbij diverse Ubachsbergse verenigingen zich presenteerde. Ubachsberg heeft er nu een prachtig accommodatie bij waar diverse activiteiten worden aangeboden, van sport en dans tot Mannen achter de Pannen.

Kruisen en Kapellen

In limburg zie je ze overal, wegkruisen en kapellen.
De oorsprong van die wegkruisen zijn divers. Kapellen zijn vaak uit dankbaarheid door bewoners gebouwd.

Chris Willems heeft van deze wegkruisen zijn hobby gemaakt.
Op 25 oktober gaf Chris Willems in de Davidszaal van Grand Café De Borenburg in Voerendaal een lezing .

rond veertig personen waren aanwezig in de zaal waarin vele wegkruisen en kapellen aan de orde kwamen. De diverse soorten kruisen: missiekruisen, devotiekruisen, moordkruisen maar ook de steeds veelvuldiger voorkomende wegkruisen die worden geplaatst na een dodelijk ongeval.
De verhalen en ondersteunende beelden maakten de lezing compleet.
Het onderhoud en daardoor het behoud van dit culturele erfgoed zal in de toekomst extra inspanning vereisen. Er zal steeds meer een beroep worden gedaan op burgers die een wegkruis of kapel willen adopteren. Een coördinerende rol zou goed passen bij een Heemkundevereniging.

Avondwandeling en presentatie te Ubachsberg

Op 3 oktober had er een avondwandeling plaats door Ubachsberg met als gids Jan Spee.

Aansluitend was er in de oude pastorie een presentatie over:

- de geschiedenis van Ubachsberg door Jan Spee,

- heemkunde in Ubachsberg en de activiteiten van Heemkunde Voerendaal door Walter Uitterhoeve,

- afsluitend een discussie over Ubachsbergse thema's onder leiding van Wiel Pakbier en Jean Schneiders.

Doel van deze activiteit is het oprichten van een werkgroep Ubachsberg van Heemkunde Voerendaal.

Er was een ruime opkomst. Een groep enthousiaste mensen gaan in november een tweede bijeenkomst houden. Inmiddels hebben zich drie mensen uit Ubachsberg als lid van Heemkunde Voerendaal aangemeld.

Excursie naar Kasteel Stein en Brouwerij De Fontein

Op donderdag 13 september j.l. was er, voor onze leden, een excursie naar Kasteel Stein en Brouwerij De Fontein.
Onder begeleiding van een gids bezochten we de ruïne van het kasteel. Na een korte wandeling langs het kloosterkerkhof, kwamen we bij de oude watermolen waarin sinds 2006 brouwerij De Fontein is gevestigd. Ook hier kregen we een rondleiding. Enkele van onze leden nam de gelegenheid om van verschillende biersoorten te proeven. Diverse leden gaven aan dat het een geslaagde middag was.

Werkgroep Toponiemen.

De werkgroep toponiemen is voortvarend bezig om oude benamingen te inventariseren. Door middel van het veldnamenproject worden de leden gevraagd om aan te geven of ze bekend zijn met de aangeboden veldnamen. In vijf sessies worden per sessie ca. 20 veldnamen ter beoordeling aangeboden.

.

Op oude kaarten komen we veldnamen tegen die we in ons huidig taalgebruik niet meer bezigen. Sommige veldnamen vertellen iets over de historie van het gebied of de daaraan grenzende gebouwen. Zo verwijst het "Panhuys Veld", dat ooit lag tussen Hoenshuis en de huidige Panhuisstraat, naar een brouwerij. De Panhuisstraat verwijst dan ook naar deze brouwerij.
Een panhuis was in het verleden een brouwerij die herkenbaar was aan de grote ketel (pan) waar het bier in gebrouwen werd. Nu nog zien we vanaf de straat twee grote roodkoperen ketels bij de Brand's Bierbrouwerij in Wijlré.

Natuurlijk zijn niet alle veldnamen zo duidelijk herkenbaar als bovenstaand voorbeeld. Dus er is nog veel werk aan de winkel bij de werkgroep toponiemen.

Voerendaal een 'schokkend' verleden

Onder deze titel verzorgde Heemkunde Voerendaal op 28 september een boeiende avond over de geschiedenis van Voerendaal

In een lezing met diapresentatie ging Walter Uitterhoeve in op de ontwikkeling van het dorp Voerendaal, zijn kastelen en kerk en de relatie met Kunrade, Ubachsberg en Winthagen.
De Kunraderbreuk blijkt een belangrijk vormend element. En waarom tonen de oude kaarten maar een enkele boerderij in het dorp Voerendaal? Stof voor een afsluitende discussie was volop aanwezig.

Aansluitend was er gelegenheid om met bestuur en leden van gedachten te wisselen over de koers van en plannen binnen de nieuwe vereniging Heemkunde Voerendaal.

Geslaagde avondwandeling Historisch Voerendaal

Donderdag 1 september liep een groep van ongeveer 25 mensen een mooie route door Voerendaal waarbij stil werd gestaan bij historische zichtbare en onzichtbare plaatsen in het landschap. Walter Uitterhoeve en Frans Gerards verzorgde de wandeling en wisten de luisteraars te boeien met hun verhalen over drie kastelen van Voerendaal.

Met dank aan de bewoners van Hoeve Cortenbach mochten we op de binnenplaats om daar kennis te nemen van de verschillende bouwfasen van het kasteel en de hoeve. Ook kwam de geschiedenis van de bewoners aan bod. Daarna gingen de wandelaars op zoek naar de locaties van de inmiddels verdwenen kastelen Peerboom en Kunderhoes waarbij ze stroomopwaarts het traject van de Hongerbeek volgden. Ter plaatse werd de geschiedenis van deze historische huizen en hun bewoners toegelicht.
Vreemd was het idee om op een langgerekte heuvel te staan met de wetenschap dat daar vroeger de gracht van het Kasteel Kunderhoes was.

Download de plattegrond met de oude loop van de Hongerbeek en de foto's van het verdwenen kasteel Kunderhoes. (pdf) (pdf).

Avondexcursie Prickenis – De Struyver

Op woensdag 13 juli en donderdag 14 juli was er een avondexcursie. Een gezamenlijk initiatief van het IVN Voerendaal en Heemkunde Voerendaal.

Tijdens de wandeling door de prachtige natuur rond Ten Esschen hebben we huis Prickenis mogen bezichtigen, waarbij de bewoners ons tekst en uitleg gaven over hun domein. Het waterbeheer van het waterschap en de effecten daarvan voor de natuur en het beekdal werd ons duidelijk gemaakt door Walter Uitterhoeve. Even verderop werd er nog uitleg gegeven over de motte van Ten Esschen, een kunstmatige heuvel met droge gracht achter de Struyverhof. Walter Uitterhoeve en Frits Kluytmans verzorgden voor ons deze excursie.

Excursie Tuchwerk.de en Schloss Rahe

Op dinsdag 21 juni was er een excursie naar Tuchwerk.de en naar Schloss Rahe in Duitsland bij Aken.

Ten noorden van Aachen ligt een oud industriegebied met watermolens en oude textiel-fabrieken. Hier is een werkend museum voor de textielindustrie gevestigd in een oude fabriek. We krijgen demonstraties en een rondleiding van Jochem Buhren. Vooraf maken we een korte wandeling naar het nabijgelegen Schloss Rahe, eens het verblijf van de weduwe van koning Willem I, Henriëtte d'Oultremont de Wégimont.
Organisatie: Walter Uitterhoeve en Lea Geelen.
Door Lea Geelen werd uitgebreid stilgestaan bij de historie van het kasteel en de bewoners. Ook was er de mogelijkheid om een klein deel van het interieur te bekijken. Het woonvertrek van Henriëtte d'Oultremont bleek nog in de oude staat te zijn. Het bezichtigen van het interieur was bij uitzondering mogelijk. In het oude kasteel zijn diverse bedrijven gevestigd en rondleidingen zijn daarom niet mogelijk.
De oude textielfabriek die door vrijwilligers wordt bemand gaf een mooi inzicht in de textielindustrie die in en rond Aken tussen ca. 1850 en 1960 floreerde. Diverse machines voor o.a. het kaarden van de wol, het twijnen van de draad en uiteindelijk het weven van de stof werden gedemonstreerd. Al met al een leerzame middag.

Oprichting Heemkunde Voerendaal

Op woensdag 25 mei 2016 om 19.30 uur werd in de Bibliotheek van Voerendaal de oprichtingsvergadering van de Heemkundevereniging gehouden.

Het initiatief van de werkgroep kwam tot stand na een oproep van de voorzitter van de Stichting Historische Kring "Het Land van Herle" Karel van Nuys. Het was volgens hem onbestaanbaar dat een zo diep in de historie verankerde woonplaats als Voerendaal geen eigen heemkundevereniging had. Na diverse vergaderingen en enkele voorbereidende activiteiten is het nu dan zover dat in Voerendaal een heemkundevereniging wordt opgericht.

Voorafgaande aan de oprichtingsvergadering hield Frans Gerards een presentatie met als titel 'Hoe Voerendaal een Heerlens "wingewest" werd' en presenteerde Wim Reubsaet de website Heemkunde Voerendaal.

Daarna vond de eerste algemene ledenvergadering plaats onder leiding van de werkgroep. Iedereen die in het verleden zijn belangstelling voor een lidmaatschap van de op te richten vereniging had kenbaar gemaakt, werd voor deze vergadering uitgenodigd. Tijdens de vergadering werd uit de leden, die eerder hun interesse kenbaar hadden gemaakt voor een bestuursfunctie, het eerste bestuur gekozen. Verder werden de eerste werkgroepen samengesteld die met een onderwerp uit de Voerendaalse historie aan de slag gaan.

De heemkundevereniging "Heemkunde Voerendaal" is bijna een feit. Het bestuur gaat aan de slag om de vereniging bij de notaris en de Kamer van Koophandel aan te melden. Het bestuur heeft vanaf dat moment rechtsbevoegdheid. De statuten en het huishoudelijk reglement wortden daarna op deze website gepubliceerd.